Ynformaasjegearkomste oer fragen en antwurden oer gaswinning en boaiemdelgong

Dizze oanpak is útdaagjend, om't it ferskate dissiplines omfettet en in lange keatling fan berekkeningen fereasket. Dêrom kin net altyd in wiidweidige skeabeoardieling útfierd wurde. Yn gefallen mei in spesifike oarsaak, lykas lândelgong troch gaswinning, sil lykwols de kontekst beskôge wurde. Gaswinning is in wichtige oarsaak fan lândelgong, benammen yn gebieten lykas Grins en Tytsjerksteradiel. In wiidweidich ûndersyk liket dan needsaaklik.

Lânferzakking troch gaswinning beynfloedet it wetterpeil. Dit wurdt it "relative grûnwetterpeil" neamd. Tidens ferzakking sakket it grûnwetterpeil net mei de grûn mei en komt dêrom tichter by it oerflak. Lânferzakking is dêrom in kombinaasje fan faktoaren: Gaswinning feroarsaket lânferzakking, wat it effekt hat fan it feroarjen fan it relative grûnwetterpeil.

De direkte skea feroarsake troch gaswinning sels is te ferwaarloazjen. Skea dy't ûntstiet yn 'e kontekst fan gaswinning wurdt faak yndirekt feroarsake. Dit bart meastal yn 'e ûndjippe ûndergrûn, bygelyks troch feroarings yn it grûnwetterpeil of wetterbehear. Yn guon gefallen ferleget it wetterskip it wetterpeil. Dizze yndirekte effekten kinne liede ta skea, mar binne relatearre oan de boaiemdelgong feroarsake troch gaswinning.

De grutte fan in gasfjild beynfloedet yndie de relative ferpleatsingen (de beweging) fan 'e grûn. Yn in grut gasfjild binne de ferskillen binnen de grûn lytser, wat betsjut dat de ferpleatsingen minder útsprutsen binne. Lytsere fjilden befetsje minder gas, wat resulteart yn boaiemdelgong. Omdat fjilden lykwols mear lokalisearre binne, kinne de relative ferpleatsingen yn dat spesifike gebiet relatyf grutter wêze. Oer it algemien bliuwt de ynfloed lykwols beheind.

Absoluut. Mei it each op de situaasje yn Grins begripe wy de soargen oer aktiviteiten dy't djip ûnder de grûn plakfine. Dêrom beoardielje wy elk inisjatyf yndividueel, op basis fan de spesifike omstannichheden. De hiele kontekst wurdt yn rekken brocht. De nedige ekspertize wurdt ynset om de ferwachte effekten sekuer yn kaart te bringen. De minister keurt in winningsplan allinnich goed as it echt feilich dien wurde kin.

Sjoch antwurd op de folgjende fraach.

It is de ferantwurdlikens fan it Wetterskip om te bepalen hoe't se it grûnwetterpeil beheare sille. As it Wetterskip in oare oanpak nimme wol, sille wy dêr rekken mei hâlde. Yn dat gefal moatte wy opnij beoardielje wat wol en net mooglik is. Us adviseurs sille dan de effekten beoardielje, ynklusyf de ynfloed op it grûnwetterpeil. 

It ministearje hat hjirfoar in beoardielingskader opsteld.

Beoardielingskader foar winningsplannen

• Beoardieling basearre op de folgjende aspekten:
  • Pland behear fan 'e ûndergrûn.
  • De ferwachte delgong.
  • It ferwachte seismyske risiko.
  • De mooglike gefolgen fan grûnferpleatsing foar minsken, gebouwen en ynfrastruktuer.
  • Der binne negative effekten op 'e natuer en it miljeu.
• Fergunning/goedkarring wurdt allinich ferliend as it feilich dien wurde kin.

Der bestiet eins net sa'n ding as nul risiko. Wy kinne nea 100% feiligens garandearje. Jo beskôgje altyd safolle mooglik faktoaren. As jo wat dogge, is der altyd in mooglik effekt of gefolch. It is wichtich om de risikokategory te beskôgjen, bygelyks oft it risiko ferwaarloosber is of oft allinich kosmetyske skea ferwachte wurdt.

Der kinne ferskate redenen wêze foar it wegerjen fan in fergunning. Ien foarbyld is as it seismyske risiko, lykas de kâns op ierdbevings, te grut wurdt. Dit is bygelyks de reden om gjin fergunning út te jaan yn Grins.

By it oanfreegjen fan in fergunning beoardielet it Ministearje allinnich de skatte boaiemdelgong as gefolch fan gaswinning. Wy hâlde gjin rekken mei boaiemdelgong troch krimp of oksidaasje fan turf. 

Oerflakske boaiemdelgong troch krimp fan turf of it ferleegjen fan wetterstannen troch wetterskippen, wêrtroch turf oan 'e loft bleatsteld wurdt en fierdere delgong feroarsaket, falt bûten ús beoardieling. Wy rjochtsje ús allinnich op 'e effekten fan gaswinning.

Dit falt ûnder de ferantwurdlikens fan Vermilion. Sy binne ferantwurdlik foar it kompensearjen fan de kosten en skea dy't ûntstien binne as gefolch fan gaswinning. Yn Fryslân wurdt dit beoardiele troch de Kommisje Ierdgaswinning Fryslân Boaiemdelgong.

Nederlân stribbet dernei om yn 2050 klimaatneutraal te wurden. De oergong fan fossile brânstoffen nei duorsume enerzjy sil stadichoan wêze. Op it stuit is der net genôch duorsume enerzjy beskikber. 80% fan 'e húshâldens brûkt noch ierdgas, lykas in grut part fan 'e Nederlânske yndustry. Troch gas te winnen yn Nederlân binne wy minder ôfhinklik fan oare lannen. Boppedat produseart dit minder CO₂-útstjit as ymportearre gas by winning en transport.

Yn Nederlân wurdt gas wûn út sawat 200 gasfjilden. Dit is goed foar 30% fan it nasjonale gasferbrûk. 

Yn Fryslân hawwe wy de Kommisje foar Delgong by Ierdgaswinning yn Fryslân (CBAF), dêr't elke oerheidsynstânsje by oanslute kin. As maatregels nedich binne om't de gemeente, wetterskip of provinsje herstelwurk útfiere moat en Vermilion de oarsaak of meibydrager is, kinne se in claim yntsjinje by de kommisje. De kommisje jout dan in bindend advys oer it diel fan 'e kosten dat troch de gaswinner droegen wurde moat. Dizze skea wurdt dan eins kompensearre.

Mynboubedriuwen hawwe gjin rol mear yn 'e skeaketen. Noch Vermilion noch NAM binne belutsen by it proses fan ôfhanneling fan skea tidens it yntsjinjen, beoardieljen of skikkingsproses. Harren ienige oerbleaune rol is as der in útspraak wurdt dien en de klager wint. Yn dat gefal is Vermilion ferplichte de skea te fergoedzjen, en Vermilion hat him dêrta ferplichte.

Vermilion is dwaande mei it tarieden fan in nij winningsplan foar in lyts fjild yn it gebiet dat te krijen hat mei wetterrelatearre problemen. Der is yntinsyf foarriedich oerlis hâlden mei it wetterskip* om de krekte details fêst te stellen. 

*Dizze oerlis fûn lykwols plak foardat it Wetterskip it nije stânpunt ynnommen hie.

72 sint fan elke euro giet nei de minister fan Finânsjes (op it stuit noch wat mear, 82 sint, fanwegen de heffing yn ferbân mei de enerzjykrisis). Dus, in diel giet nei it gaswinningsbedriuw en in diel nei de oerheid, dêr't it úteinlik yn 'e algemiene fûnsen telâne komt en brûkt wurdt foar de Nederlânske begrutting.

Wy sjogge no mei de mynbedriuwen hoe't wy yn 'e takomst omgean sille mei de foardielen en lêsten.

Der binne 2 soarten basismjittingen:

1. Basismjittingen wiene lang foarskreaun yn it winningsplan, wêrby't Vermilion ferantwurdlik wie foar it útfieren fan basismjittingen op ferskate lokaasjes. It ministearje is, mei op advys fan saakkundigen, opholden mei it opnimmen fan dizze eask, om't yn gefal fan skea it kausale ferbân tusken de skea en de aktiviteit altyd oantoand wurde moat. Dizze rol leit no by de Mining Damage Commission, of de CABF.
2. As Vermilion swiere transporten útfiere lit - lykas mei TID-200 - wurde de trillingen fan it frachtferkear ûndersocht en wurde basismjittingen dien fan ynfrastruktuer en gebouwen.

It is goed om te witten dat dit bestie. Jo kinne in goed oersjoch hawwe fan 'e skea no en foarhinne, mar dit seit jo neat oer de oarsaken. Oft der no in nulmeting útfierd is of net, it is altyd wichtich om earst te ûndersykjen oft der ûndergrûns wat bard is dat de mynbouskea feroarsake hawwe kin. As it mooglik is binnen de brede marzjes, litte wy saakkundigen elke barst sekuer ûndersykje.

In ekspert kin ek oantoane dat in ierdbeving (feroarsake troch mynbou) besteande skea fergrutte hat. As net fêststeld wurde kin dat de skea feroarsake is troch oare faktoaren, en wy bewiis hawwe waarnommen fan wat der yn 'e grûn bart (lykas in ierdbeving), is de beslissing meastal yn it foardiel fan 'e persoan dy't de skea meldt.

Dat seit net folle. Yn fjouwer jier tiid binne der 500 meldingen binnenkommen. Sawat 50 dêrfan hawwe betrekking op Ekehaar, Drinte. Dit is de earste kear dat de kommisje fêststeld hat dat skea feroarsake of fergrutte is troch in ierdbeving yn ferbân mei de mynbou yn oktober 2023. Yn 14 gefallen hat dit resultearre yn in fergoeding, fariearjend fan € 800 oant € 16.000. Fanwegen boaiemdelgong is der noch gjin (direkte) skea yn ferbân mei de mynbou fêststeld.