Wâldsjonger
De by Burgum bekende jonge jonge en skriuwer Marcel Smit (1977) is de folgjende twa 'Wâldsjonger'-fans fan Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel. Marcel, dy't fan jongs ôf gek wie op muzyk en muzyk yn 2011 synonym mei folslein (Wâld) Frânsktalige album út. Yntusken steane der trije albums op syn namme en hat as itskriuwer in ferskaat oan ferskes skreaun foar oare artysten. Marcel sil geregeld syn solo-optredens op it poadium útfiere. Foar it toanielprogramma Frisicana bedriuwen toert dêr ek mei Gurbe Douwstra en Piter Wilkens troch de provinsjes. Yntusken binnen de lêste pear wiken fan dizze Wâldpyk-ambassadeur, ik wol gewoan útsjen nei de prachtige Friese Top 100. Marcel is graach in Wâldsjonger en lykas echte Wâldpyk, sille de kommende 20 jier fan 'e Wâlden miskien gjin grutte promoasje wêze.
Gedichten en lit
Om ús kulturele en literêre belangstelling te stimulearjen, wurde wy in dichter neamd. De dichter-dichter (Wâlddichter of Wâldsjonger) skriuwt hjir en dêr mear Frysktalige gedichten of teksten. Hy of sy hat de gedichten foardroegen of se foardroegen by spesjale gelegenheden of eveneminten. Alle gedichten binne skreaun yn De Feanster en Actief. De dichter-dichter is foar twa jier beneamd.
Alvedoarpetocht
Easy troch: Bente, Jelly, Jelliena en Eline (CSG Liudger Burgum)
It begûn echt yn it idee fan Lyt
Bring op Freons yn moaie juny
Yn kuierjen en Burgum is like maklik
De skip en har laam steane yn it lân
Ja, dêr wenje wy
Om te tinken wa't it gewoan leuk fûn
Koar:
Dit is wat de Wâlden ús brocht hawwe
In nije alvedoarpetocht
Dêrfan we wol yn tradysje famkes
De jongste blommen meitsje dêr grapkes
De sil altyd bliuwe
It kin foar elke jûnsmiel oerslein wurde
In rûte famke dat hiel fluch tsjinnet
Nei Burgum noch yn doarp as tsien
It bart elke maaie op deselde wize
Wy wolle al fan 'e hannen fan 'e famkes hâlde
De sinne skynt hjir op dit lân
Op in toer kin elkenien weromkomme
Brechje:
Wy hawwe de reis al foltôge
Wy komme yn 'e lêste bocht
De brêge oer en doe kamen wy yn
It bierke komt no út 'e tas
Dat sil oan 'e ein goed fan pas komme
Tsjin goede prizen sûnder echt wat te winnen
It liet 'Underweis' is maklik foar it nije edysje fan it boekje 'Doarpskuierkes yn Tytsjerksteradiel' en songen troch it presintaasje fan it boekje op 25 april 2024 yn Stania State en Oentsjerk.
Underweis
Wolk en it ree fan 'e Wâlden
Yn de doarpen fan Tytsjerksteradiel
Hoewol hy soms in bytsje rêde koe
De krite hjir hat noch yn siel
Dy sil sille jo fest file
Hokker rûte jo hjir ek gean
It is in ding dat jo elke stap fan 'e wei witte
Oan 'e grins fan sân en it fean
Lit jo lâns yn greide liede
Wat is omheind yn beamwale
Der wie gjin ierde of heide dy't it lân sierde
Hoed de tiid dat de siel noch allinich skeind
De wyn bringt jo de ferhalen
Lâns it wetter ek op jo wei
Mearkes om yn te ferdwalen
En dat yn elk doarp wer opnij
Pluk de fruchten lâns de paden
Gean ris yn slach troch elmfjild
Troch in bosk om te ûntladen
Jonge hoe't it is en it liket op in ferskilt
De sinne sil hjirre altyd skine
Op syn moaist, Fryske grûn
As jo dat by oankomst ek fine
Dan hat de siel wille mei dy
Marcel Smit
It released 'Frijdom wie de heechste wet' is makke foar en songen by de betinking fan de Slach by Blauforlaet on April 11, 2024.
'Frijheid wa is de heechste wet'
It is net allinich dreger west om foar te stellen
Dat hy op syk is nei frijheid
Sy dy't de brêge gjin passearje
Krekt stilstien by dat barren
Foarbygongers moatte gewoan flechtsjen
Krekt om har bêst te fjochtsjen
Sy kin' just the brêge brûke
To gean der primal or ûndertroch
Lit de brêge yn kontakt wêze
Foar wat it ien mei it oar ferbynt
As doel om nei inoar ta komme
Sadat elke foarm fan hate ferdwynt
Dêr focht er foar de brêge
En reitsje it yn ús kwyt
De waarmste wet kin berikt wurde
As fan de earste mar ris yn brêge leit
Marcel Smit
It gedicht 'De Sport' is maklik te lêzen en te sjongen tidens de fiering fan 'e sportkampioenen yn Tytsjerksteradiel op 5 maart 2024 yn it gemeentehûs yn Burgum.
De Sport
De krante foldt op op 'e matte yn in moaie simmermoarn
Dan ferlit it de fan moandei en dan set ik de kofje oan
Wylst de rook him er hjir praat fan dat earste doaze fan treas
Ik tink dat it oan ien kant ferkeard is, om't de sport him yn 't sin komt.
By it lêzen fan de koppen famke I foar mysels yn karre
Hokker makket my neat út, nou ja, wat komt dernei
De Premier League, de Tour de France en ek Formule 1
Myn foarkar dy't meastentiids der wat tichter by liedt
Wat barde der mei Jelmar, wat betsjutte it foar him?
Modesto, Thijs en DFS seine dat ik in draft woe
Dy Nina en Koerina dogge wat earen as GVV
Mar sy giene allegear wol nei hûs mei in trofie
Ik bin tige dol op 'e regionale taal
En ik kin it maklik krije fan myn abonnemint
It is ek nij dat ik mear lês as yn in roman
Fan fan sport en sportprestaasjes, dêr bin ik koartlyn in fleurich-fan wurden
De atleten rûnen al binnen in oar doel
Meitsje jo net tefolle soargen oer wat jo lokaal dogge
Want dêrom sitte wy yn 'e priis en dat is relevant
Want nettsjinsteande dizze stimulearring sjocht myn krante der nijsgjirrich út
Marcel Smit
It liet 'Nocht en Wille' maklik te sjongen troch it útrikkingsfan fan it Undernimmerspriis Achtkarspelen op 9 novimber 2023 yn it Lantearne en Surhústerfean.
Nocht en Wille
Nocht en wille kin' in soad tille
Ja, dat hâldde yn Minsk oerein
Nim wat wille en wat nocht
Dêrmei komme al yn hiel ien
Mar kinst it as grutsker
Earst dysels hieltiid iepen
Dan begjint de wrâld pas iepen te gean
En giet noch en wille mei
Kom it sjen en gean gau
Einlings boppe 't meanfjild út
Dan sil it wer dúdlik wêze
Mar dat jout my rêst
Hoewol't de wol wol wat dikker wurdt
It foel feroaret net
Dat nimt sels noch earder ta
Tsjinslach jou ek nij ferlet
Kearsankje:
Nocht en wille kin' in soad tille
Ja, dat hâldde yn Minsk oerein
Nim wat wille en wat nocht
Dêrmei komme al yn hiel ien
Doarsto yn de earste stap te setten
Yn in ûnbekende wrâld
Dan skriuwst dyn eigen wetten
En dan lit krityk dy kâld
It is gek en it is moai
Mei ik jo mear as ien kear respektearje
It is ek dy wurdearring
Wat de ien kriekt heger lift
Hoewol it miskien net maklik is
Der is gjin priis dy't dy dekt
De grutste prizen foar jo
It is wurdearjend en respektfol
©Marcel Smit
It wie maklik foar de Wike om te lêzen en te skriuwen fan 8 oant 15 septimber 2023, mei it doel om bewuster te wurden en better te wurkjen mei letterûntwaking (lege geletterdheid).
Lês en skriuw
Hy is noch yn 'e midden noch yn it libben
Hy dy't it wurket, syn foar de rest
Hy is it wurdich te praten oer troch syn-gruttes
Troch grutskheid nea yn oar ta lêst
It is spitich dat jo net ferstjerre wolle
Hy hat de hannen hjir
Hy wol útfeart begeliede hawwe
Mar ik sit dêr en sjoch nei it papier
Kearsankje
It hinget der gewoan fan ôf hoe't it fielt
Doch it krekt lykas harren klean
Sy sille der sels net oer begjinne
It sjocht der geweldich út en ik bin der grutsk op
Gewoanten binne altyd trochbrekke
En ek al binne se myn te sjen
Rik is wat fûl yn syn gedachten
Sa'n hân is faaks yn nij begjin
Har bloedige mûle is dyjinge dy't har wapen hat
Sy sloech har troch har skoalletiid
Ek al is se sear oer de sleatkeamer
Sy wist gewoan wat Sy ferlite wie
Pas dan ynseach se dat har libben
Mar ik woe wat mear as elkenien oars
Wa bliuwt dat ik har frij haw?
Hjir is gjin manier om in fan te wêzen
(Kearsankje werhelje)
Lang om sibben heit en dochter te litten
Elkoar lêze en begripe
©Marcel Smit
De 'Winners' is maklik foar de útrikking fan de kulturele prizen yn Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel, op 24 maart 2023 yn Bûtenpost en op 30 maart yn Burgum.
Winners
Der is altyd ien fan 'e bêste
De iene is sterker as de oare
De iene kin glimket mear grutsk
Wy koenen net grutsker op elkoar wêze
Der is altyd ien yn it earstoan
De ien is fleuger as de oar
De ien kin heger as syn latte
Wy kinne noch heger wêze mei elkoar
Foar elke einregio is it de muoite wurdich
En dat is faak ek wol goed
Hoewol de priis fan hjoedwol oars is
Dy giet fierder as dy noed
It eingebiet is krekt neist it doel
En it wint lykas min
Dizze winners tinke roeien
Dizze winners tinke roeien
Dizze winners tinke roeien
Sy famke draach it net sûnde
Der is altyd ien dy't it moaist is
De ien is tûker as de oar
De ien kin grutter as wy tinke
Wy kinne ek net mei-inoar oer de wei
Der hat altyd ien it meast
De iene docht mear as de oar
Al hat in priis echt wearde
Ast wat dochst foar elkoar
Foar elke einregio is it de muoite wurdich
En dat is faak ek wol goed
Hoewol de priis fan hjoedwol oars is
Dy giet fierder as dy noed
It eingebiet is krekt neist it doel
En it wint lykas min
Dizze winners tinke roeien
Dizze winners tinke roeien
Dizze winners tinke roeien
Sy famke draach it net sûnde
©Marcel Smit
It liet 'Yn it sintsje', is maklik foar de lintsjerein yn Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel op 26 april 2023.
Yn it sintsje
Sy stean it meast ferskûle
Tusken gers of beamtegrien
Yn 'e ljochte fan in beamwal
Earne op in rêstich hiem
Krekt heger as it meanfjild
It lit krekt yn 't folle ljocht
Dêr komme sy ta waaksdom
It sil goed wêze foar jo reis
Sy bloeie yn 'e winter
Yn 'e simmer yn 'e hert
Sy Bloeie yn it foarjier
At sy foar gean oan de rest
Sy Bloeie troch yn stoarmen
Krekt as hat it nea roeiers west
Sy krije wol gau yn kleur
Ast se yn it sintsje setst
Harren risping is ferneamd
En wurdt faak fergees ferdield
As in soarte fan medisinen
Dat it gau goed passe sil
Wy moatte der goed op passe
Mar wat yn 'e hel is der krekt bard
Is yn lint faaks wol handich
Sa kin elkenien se sjen
Sy stean it meast ferskûle
Tusken gers of beamtegrien
Mar sjochst ynienen yn lint
Dan witsto dat is der ien
©Marcel Smit